“Iedereen wil naar Nederland
ik wil er juist vandaan
want in een ander land
ben ik een buitenlander
en als er dan racisme is
heb ik het niet gedaan.”
-Guus Kuijer, in Voor altijd samen, amen.

Voor mij is het altijd vanzelfsprekend geweest: een taal spreken zonder erbij na te denken, de normen en waarden van het land kennen en de gebruiken weten van onze bevolking. In Nederland was alles makkelijk, mensen zijn goed in te schatten. De gemiddelde Nederlander kletst graag over het weer, neemt een zak met boterhammen mee naar het werk of naar school en eet tussen 5 en half 7 een keer een bord met avondeten, waarna hij onder de douche stapt en zijn kloffie aantrekt. Nou, niet in Spanje. Ik voel me een buitenlander.

De gebruiken daar wijken ontzettend af van de gebruiken in ons kleine kikkerlandje. Hier in Spanje luncht men rond de klok van 3, waarna ze tot 8 uur wachten met avondeten. Een avondje uiteten gaan lijkt bijna onmogelijk als je om half 8 aan je avondeten wil zitten; de keuken is hier dan nog niet open! Om nog niet te spreken over andere gewoonten. Ik zou namelijk zo graag met de mensen hier willen praten, maar zij spreken nauwelijks Engels (of ze doen alsof, is mij verteld) en ik spreek nauwelijks Spaans. Wanneer kinderen in Nederland buiten willen spelen, gaan ze naar een speeltuintje of naar een veldje waar geen auto’s komen. Hier, in het dorpje waar ik studeer (Eskoriatza), spelen kinderen op straat. Is dat gevaarlijk? Nee, want men zet de straat af en al het verkeer, inclusief de lijnbussen, rijdt maar via een andere weg. Kinderen zijn namelijk heilig.

Afgelopen maandag, op 3 februari 2020, was het voor mij zover: om 10.00 werden wij verwacht voor een kennismaking. Hier werd ik geconfronteerd met onze obsessie van op tijd komen en alles zo snel mogelijk willen doen. Nederlanders zijn over het algemeen punctueel en alles verloopt in een hoog tempo. In tegenstelling tot Spanje, zeg ik er meteen bij. De docente, Tane, was netjes om 10 uur op de plek van bestemming en ze liet ons het gebouw zien. Een prachtige school met een binnenplein. Een monumentaal gebouw, wat inhoudt dat er niks aan verbouwd mag worden. Dat merk je vooral als je in de collegezaal zit en naar een prachtig beeld van Jezus kijkt, die ze hebben proberen te verbergen door er een groot scherm voor te hangen. Om nog niet te spreken van het tapijt op de grond. Als je eens zou weten wat daaronder ligt…

Oké, terug naar waar ik gebleven was: de kennismaking en de gebruiken van Spanje. Na de rondleiding en wat administratieve activiteiten van ongeveer een uurtje, was het alweer tijd voor koffie! Met zijn allen verplaatsten we ons van het klaslokaal naar de kantine: een schattige ruimte met stenen muren (niet netjes gemetseld, zoals bij ons) en houten tafeltjes en stoelen. Aan de bar kun je koffie bestellen en ‘pintxos’ eten. Wat pintxos zijn? Vergelijk het met tapas! Alles is hier een stuk goedkoper dan bij ons in de kantine, dus voor een euro krijg je een goede kop cappuccino uit een mok, zojuist gemaakt door de barman (die er zeker ook niet verkeerd uitziet!).

De helft van onze klas bestaat uit Nederlanders/Belgen, dus iedereen moet acclimatiseren. Het idee dat je begint met koffie in de kantine, omdat je docent daar behoefte aan heeft, is iets wat ik me niet kon voorstellen. We zijn nu al twee keer de dag begonnen met een heerlijke kop koffie, nog voordat we een lokaal gezien hebben, omdat de docent dit voorstelt! Ik zeur niet; ik geniet er wel van. Men is hier heel relaxeden neemt de tijd om de ander te leren kennen. Het draait hier niet om je prestaties, maar om hoe je tot een antwoord komt. Zie het als een proces en product. In Nederland kijkt men naar het product, hier observeert men ook tijdens het proces. Toetsen krijgen wij dus niet (yes!).

De flexibiliteit als het gaat om culturele uitstapjes is hier nog groter dan ik dacht. Wanneer wij naar Madrid willen, mogen wij verzuimen. Madrid is de hoofdstad van Spanje en daarom een gegronde reden tot verzuim van school. Verslagen daarover hoeven we niet te schrijven, want het gaat erom dat we het leuk hebben en dat we wat zien van hun stad, hun trots. Natuurlijk is het niet de bedoeling dat we om de haverklap in een andere stad zitten, maar de mensen van de universiteit willen ons stimuleren iets van hun cultuur te leren.

Als het aan mij ligt, neem ik wat van deze gebruiken mee naar Nederland. De snelheid van onze maatschappij is overweldigend en hoe fijn zou het zijn om, net als in Spanje, naar meer te kijken dan alleen prestaties? Want achter deze prestatie schuilt een belangrijk proces dat men mee zou moeten nemen in beoordelingen. Je kunt immers niet meer doen dan je best, toch?