Zeg ‘dag’ tegen het Nederlands!

Bijna drie weken in quarantaine en ik heb ondertussen gedag gezegd tegen al mijn Nederlandstalige lieve vriendinnetjes. Nina (NL), Fien (BE) en Celestien (BE) zitten ondertussen weer thuis, wat inhoudt dat ik mijn moedertaal nu niet meer kan gebruiken, hier in Arrasate... En ik kan jullie vertellen: dat merk je.

Ondanks dat ik natuurlijk veel contact heb met vrienden en familie thuis, leef je een heel ander leven tijdens zo’n buitenlandse ervaring. Het voelt bijna alsof je twee levens hebt, het leven thuis en het leven tijdens Erasmus. Ik ervaar dit in ieder geval heel sterk. Ondanks dat ik thuis wel mis, is mijn leven nu niet in Nederland, maar hier. En hier wordt geen Nederlands gesproken.

De hele dag ben ik bezig in andere talen dan het Nederlands. Met medestudenten en de politie (die het leuk vindt om mij telkens te vragen waar ik naartoe ga en waar ik vandaan kom) spreek ik Engels en met de beveiligers van Biteri spreek ik Spaans (althans, dat probeer ik). Als ik dan met thuis (video)bel, merk ik dat ik soms echt op bepaalde woorden moet komen. Alles wat zo vanzelfsprekend ging, lijkt meer moeite te kosten. Realiseer je ook even: ik typ dit hele verhaal in het Nederlands, maar ik hoor dit hele verhaal vertaald in mijn hoofd, in het Engels. Ergerlijk.

Het hoort erbij, ik ben hiervoor gewaarschuwd. Ook weet ik dat dit proces heel snel weer vervaagt vanaf het moment dat ik thuiskom. Waar Nina eerst alles noteerde in het Engels, doet ze dit nu alweer in het Nederlands, vertelde ze me laatst via een videochat. Zo snel kan het gaan.

Gelukkig bestaan er Whatsapp, Hangouts, Outlook en heel veel andere sociale media die me helpen om met het thuisfront te communiceren. De taal zal ik dus echt niet zomaar verleren!

Doei, bye, adios, agur :)

Om lockdown van te worden (quarantaine: week 2)

A season of loneliness and isolations is when the caterpillar gets its wings. Remember that next time you feel alone. – Mandy Hale

Al een week en twee dagen leef ik in isolatie. In Spanje ligt alles plat: winkels zijn dicht, je mag niet meer op straat, naar school gaat heel Europa al niet meer en je mag alleen nog maar in je uppie de straat op. Dat weet ik, omdat de politie me nu al twee keer heeft aangehouden. Dit, omdat ik met iemand samen over straat liep, al liepen we wel met twee/drie meter afstand uit elkaar. Toch is dit verboden.

In Biteri Hall of Residence wonen normaal gesproken +- 150 studenten, nu zijn we nog met vier. Drie jongens en ik. Allemaal afkomstig uit een ander land (Colombia, India, Mexico en Nederland). We hebben elkaar, en dat is het. Naar werk of naar school gaan we niet meer; we brengen de dagen achter onze laptops door. We lezen boeken, schrijven in schriften, kijken series, koken, eten, douchen en slapen. Het lijkt bijna op vakantie, zou je denken. Toch zitten we hier met een heel andere reden.

Soms vraag ik me af of ik de juiste keuze heb gemaakt door te blijven. Het is soms echt even afwegen. Is het niet egoïstisch om te blijven, terwijl mijn ouders op hun tenen lopen in de zorg? Terwijl ik in Nederland in de ziekenhuizen nog iets zou kunnen betekenen, al is het maar poetsen, dingen aanvullen, wat dan ook? Ik moet op zo’n moment even de dingen op een rijtje zetten en mijn schuldgevoel wegdrukken. Sharon, je bent hieraan begonnen, je mag het afmaken, dus dat ga je ook doen!

De dagen hier zijn mooi; het zonnetje schijnt en ik zoek redenen om de deur uit te moeten. Ik loop naar de meest verre supermarkt, zodat ik kan genieten van lichaamsbeweging en van de buitenlucht. Als ik dan toch naar de supermarkt moet, dan loop ik liever iets langer, zodat ik even de omgeving in me op kan nemen. De parkjes liggen er verlaten bij. Het is zo frustrerend om door te moeten lopen en niet even te gaan zitten op het gras. Nee, dat gaat niet, want overal rijdt politie en ze willen weten waar je naartoe gaat of waar je vandaan komt. In beweging zijn, een bestemming hebben; het was nog nooit zo belangrijk.

Toch heeft het allemaal iets rustgevends: ik kan zelf bepalen hoe laat ik opsta, want de online lessen staan de hele dag open, vanaf 09:00 AM. Om 09:05 zit ik dus achter mijn computer, zodat ik alles zo snel mogelijk afheb. Daarna kan ik namelijk met vrienden en familie gaan bellen of Facetimen! Er zijn al veel mensen die me gebeld, geappt of gefacetimed hebben. Sommigen hebben zelfs al een tour gehad in deze grote Hall of Residence! Er zijn genoeg boeken die ik nog wil lezen, series die ik wil kijken, spelletjes die ik wil spelen. Er zijn genoeg dingen om over te schrijven in de dagboeken die ik vanaf dag één heb bijgehouden. We moeten het maar van de positieve kant bekijken, hoe lastig dat ook op sommige momenten is. Gelukkig bestaat school, want dat zorgt voor structuur en een dagelijks doel. Ja, ik ben heel erg blij dat er school bestaat.

Vrienden en familie zijn zo lief om mij spulletjes van thuis op te sturen. Zo zijn er twee boeken onderweg vanuit Nederland, want het postverkeer gaat gewoon door. Dan heb ik tijdens de vakantie, die ik in quarantaine door zal brengen, ook iets om te doen!

Ik weet het, mijn blogs worden op deze manier een beetje eentonig, maar er valt gewoon vrij weinig te vertellen. Tot en met 12 april is Spanje sowieso nog in een complete lockdown en ik zal dus ook niet heel veel avontuurlijks meemaken. Toch zal ik voor de gemoedstoestand van oma zo nu en dan een blog plaatsen, hè oma! ;)

MUCHOS BESOS XXXXX

Spanje in quarantaine?

Quarantine is not to prevent the spread of termites but to minimize it. We have limited recourses. - Beverly Boyd

Op het nieuws is het overal: Spanje gaat in 'quarantaine'. Iedereen moet in hun huis blijven en mensen mogen alleen nog de straten op voor werk, boodschappen, medicijnen, medische zorgof om ouderen of kinderen te hulp te staan. In de media wordt van alles verteld en langzaam maar zeker worden medestudenten bang te worden. Wat moeten we geloven en wat niet?

Als we gaan kijken naar de toestand in Italië, mogen we allemaal van geluk spreken dat we niet in dezelfde situatie beland zijn. Nóg niet, want als we geen maatregelen nemen, zal ieder land hetzelfde te wachten staan. Daarom is het belangrijk dat er maatregelen genomen worden. Dat kan de overheid niet alleen doen; iedere bewoner is belangrijk en iedereen moet luisteren naar deze belangrijke regel: zorg dat je zo min mogelijk in aanraking komt met anderen, zodat het virus zich niet verspreidt!

In Spanje wonen veel mensen en veel toeristen komen er op vakantie. Om de situatie zoveel mogelijk onder controle te houden, worden politie en het leger ingezet om te controleren of mensen zich wel echt aan de regels houden. Zo niet? Dan krijg je een boete van tussen de 500 en 2000 euro. Het gaat immers om mensenlevens. Misschien vinden sommige mensen dit overdreven, maar ik vind het ergens wel goed dat er zo consequent gehandeld wordt. Wij als docenten leren toch ook om consequent te zijn in een doodnormaal klaslokaal? Waarom dan niet als de situatie serieus wordt?

Een paar maanden geleden besloot ik om in Biteri Hall of Residence te verblijven: een groot gebouw met zat mogelijkheden. We hebben klaslokalen, keukens, openbare en privé douches, een filmkamer, een sportkamer en kleine lokalen waar men kan vergaderen. Nu alle Baskische mensen weg zijn, een paar van mijn lieve vrienden weer teruggaan naar huis, is de Residence bijna leeg. We lopen nog met vier mensen rond die hier zullen blijven. Mijn klasgenoten verblijven ergens anders en zullen vaak langskomen, want ik ben dit keer de gelukkige! Ik heb een terrein, bijna voor mij alleen! Ik mag de straten niet op, maar ik mag wel rondlopen op het terrein, om zo toch van de zon te genieten of om een balletje te slaan als ik beweging nodig heb. En ik heb vier wasmachines en twee drogers!

Vandaag hebben Javier en ik eens even goed gekeken naar wat we kunnen eten voor de komende tijd. De supermarkten zijn gewoon open, dus we maken ons geen zorgen. Toch hebben veel mensen dingen achtergelaten die wij kunnen gebruiken. We hebben eens goed opgeruimd. De meesten komen weer terug en zien dit als een 'vakantie'. Zo ging Paulina terug naar Mexico en zit Marc in Catalonië. Ik hoop dat ik ze zie als ze over een week of 3 weer terugkomen, weer zongebruind en fit na hun 'vakantie'.

Toch verveel ik me nog niet. Scholen gaan gewoon door, online! Doordeweeks heb ik gewoon online lessen en ik heb genoeg opdrachten die ik kan uitvoeren, binnen of buiten op het terrein. Mijn klasgenoten kunnen met mij samen in de vergaderkamers of in het klaslokaal studeren en tijdens de pauzes kunnen we een filmpje kijken in de filmkamer. Ik zie het nog altijd positief in.

In Nederland lijkt het ook te ontploffen. Geregeld krijg ik artikelen doorgestuurd door mijn ouders. "Blijf vooral daar, want ze lijken het daar beter onder controle te hebben dan hier thuis!" Mijn ouders werken allebei in de zorg en ik zou absoluut niet terug willen. Wat als ik het virus oploop en hen per ongeluk aansteek? Zij komen dagelijks in contact met de twee meest kwetsbare doelgroepen: ouderen en zieken. Laat me vooral hier blijven! Ik red me gemakkelijk en ik voel me nog altijd op mijn plek: gelukkig en gezond. Mijn familie en vrienden steunen me en zeggen dat ik, ondanks de situatie, moet genieten van mijn studie en de contacten die ik hier opdoe.

Toch vind ik het jammer dat sommige andere scholen hun studenten terughalen... Zo zijn mijn twee maatjes uit België vandaag vertrokken naar Brussel, tegen hun zin in. Ze vonden het heel erg lastig om weg te gaan, we hadden nog zo veel plannen samen! Ze hebben mijn tijd hier zo veel beter gemaakt en het was heerlijk om even lekker in mijn moedertaal met ze te babbelen. Al snap ik nog altijd het woord 'Mobilhome' niet. Zeg gewoon Camper! Ik hou van jullie <3

Ondanks dat de media zegt dat het hier escaleert, ben ik eerder bezorgd om ons kleine kikkerlandje Nederland. Ik hoop dat daar ook de nodige maatregelen worden genomen, net als hier in Spanje en Baskenland. De grootste bedreiging bevindt zich gelukkig veel erg verderop in Madrid. In mijn provincie zijn 24 gevallen tot nu toe, en het cijfer stijgt al dagen niet meer, dus dat zie ik ook positief in.

Wat hoop wel allemaal niet kan doen met de mens. Ik blijf hopen, hoop met me mee! :)

Om ziek van te worden :(

Leave my house to go home – MAAN

Je kunt het je niet voorstellen: in een land zitten zonder dat je de taal spreekt, maar je meer thuis voelen dan ooit. Kan dat? Zeker. Ik voel me na een maand eindelijk écht thuis. Toch ben ik bang. Want wat als ik nu weer naar huis moet in Nederland? Kan ik me ooit weer zó thuis voelen?

Zoals iedereen die het nieuws een beetje volgt gehoord heeft, is het Coronavirus nogal… actief in Baskenland. Niet in mijn provincie (Gipuzkoa), maar in de provincie hiernaast (Araba). Toch wordt er overal geroepen: “Sharon, jij wordt de volgende. Jij moet ook naar huis!”
Ik snap het nog altijd niet. Het virus zit toch ook in Nederland? In mijn dorpje, nota bene!

Het zorgsysteem in Spanje lijkt redelijk op Nederland, al moet ik zeggen dat ze hier wat ‘hipper’ zijn. Je kunt hier medicatie halen in een ‘Farmacia’. Je hebt voor een eenvoudige antibioticakuur geen papiertje van je huisarts nodig. Men is hier op alles voorbereid, ook wat betreft het Coronavirus. Wanneer een grote groep ergens is geweest, wordt één van hen getest op Corona. Tot nu toe zijn alle testen negatief, wat voor ons dus positief is!

Toch heeft ook mijn universiteit (University of Mondragón) besloten om haar deuren te sluiten, evenals de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Hoeveel besmettingen waren er op mijn school hier? NUL! Helemaal niks. Alles gebeurt preventief. We worden verzocht om in kleine groepjes verder te werken aan onze taken, want het is niet zo dat we vrij zijn. Ook voor de Erasmusstudenten is er een compleet traject aangeboden. Wij zullen onze minor online voortzetten voor de komende 14 dagen. Is dat een drama? Nee, want volgende week is het hier Saint Joseph, wat inhoudt dat de school hoe dan ook dicht zou zijn! Corona of niet, een bank holidayit is!

Voor mij is het nu alleen maar duimen dat ik niet naar huis hoef, dat ik geen afscheid hoef te nemen van iets wat voor mij meer dan ooit als thuis voelt. Ik voel me gelukkiger, beter en gezónder dan ooit.

Help me mee hopen, want ik ga het nodig hebben!

Strijd voor onafhankelijkheid

"In todays world no country can be absolutely independent of another. It is a world of interdependence." - Indira Gandhi

Een tijdje geleden vertelde ik dat ik voor mijn minor naar Spanje zou gaan. Wie had ooit gedacht dat ik die woorden terug zou nemen? Al vanaf het begin voel ik dat dit absoluut niet het geval is. Het plaatsje waar ik zit, wordt Mondragon genoemd door de Spanjaarden. Hier noemt men het Arrasate. Twee werelden voor een buitenstaander, zoals ik.

Al een lange tijd wil Baskenland onafhankelijk worden van de rest van Spanje. Bijna hadden ze dit voor elkaar, maar toen brak er een oorlog uit en viel alles in duigen. Nu, in 2020, is het nog steeds hun droom om een land met eigen rechten te zijn. Toch heb ik nog geen demonstraties gezien, of iets in het nieuws gehoord over rellen.

Wanneer ik door de winkelstraten loop, zie ik teksten, namen van winkels, posters in het Baskisch en in het Spaans. Het merendeel is tweetalig en een groot gedeelte spreekt Baskisch als moedertaal en Spaans als tweede taal. Wanneer ik naar een Fruteriaga om mijn groente en fruit te kopen, word ik in het Spaans aangesproken. Ik ben voor hen overduidelijk een buitenstaander, dus in het Baskisch wordt tegen mij niet gesproken. Engels wordt nauwelijks gebruikt, dus dan blijft het Spaans over. Toch merk ik dat, wanneer het mensen opvalt dat ik geregeld terugkom, het Spaans overgaat in het Baskisch. Men wil je erbij betrekken, zorgen dat je de taal spreekt, want taal is niet alleen een communicatiemiddel. Voor hen is de taal hun cultuur, hun land, hun trots.

Kan ik nou nog zeggen dat ik in Spanje ben? Geografisch gezien: ja. Als je op de wereldkaart kijkt, zie je overduidelijk dat 'Arrasate/Mondragon' aangegeven staat als een plek in de provincie Gipuzkoa, gelegen in het land Spanje. Toch zegt mijn gevoel iets heel anders. Ik ben niet meer in Spanje, sterker nog: ik ben nog nooit écht in Spanje geweest. Alleen in Catalonië en Baskenland, twee vreemden, maar met hetzelfde doel: onafhankelijk zijn van Spanje.

"First, I'm Basque. After that, I'm European. I'm not Spanish and I never will be." -Uxue, 24 years, Aretxabaleta

Carnaval in Baskenland

"Cuando llega el Carnaval no nos ponemos disfraz, guardamos el que usamos todos losdías."

Als Limburger weet ik wat het is om Carnaval te vieren. Dat betekent niet dat ik er gek op ben, want al twee jaar ontvlucht ik Nederland en ga ik op vakantie, terwijl de rest van het dorp Carnaval viert. Dit jaar ‘vluchtte’ ik naar Baskenland, maar zonder resultaat: hier viert men namelijk ook Carnaval, en niet zo’n beetje ook.

Dit jaar besloot ik om dan toch maar wat te ‘proeven’ van de Carnaval hier. Op de zondag (Domingo Carnival) ging ik met Nina (NL), Celestien (BE), Fien (BE), Eliska (CZ) en Javier (MX) naar Tolosa, een dorp verderop waar men heel graag Carnaval viert. Op de zondag valt er het meest te zien, werd ons verteld. Het was lekker warm en we vertrokken vol goede moed en enthousiasme. We zouden naar de parade kijken!

Ja, dat was de bedoeling, maar dat houdt hier toch iets anders in dan in Nederland. Normaal gesproken rijdt de parade en sta je als publiek stil. Hier was dit exact het tegenovergestelde. Wij liepen langs alle wagens en acts. Zij stonden stil of waren bezig met een klein optreden. Zo was er een man verkleed als wasmachine, stond een groep ‘bakkers’ pizza’s te bakken met kleine kinderen en zo werd de Wissel van de Wacht door kinderen nagespeeld.

In Nederland zie je om 14:00 groepen mensen lamlazarus op stoepjes zitten, is de grond bedekt met plastic bekertjes en kan iedereen zijn wat die wil. Ik zeg niet dat dat slecht is, maar het valt wel op als je het vergelijkt met hoe het hier gaat. Dit is namelijk heel anders in Baskenland. Hier is iedereen om 14:00 vrolijk, misschien wat aangeschoten, worden bekertjes in prullenbakken gegooid en zijn gezinnen vaak als eenzelfde thema gekleed. Zelf de baby’tjes krijgen een rol in het spelletje! Huisdieren ook, trouwens. Honden verkleed als spinnen of vleermuizen, het is heel normaal hier.

Naast de Carnaval zelf, hebben we ook heel erg genoten van het dorpje Tolosa. Het is een mooi, klein dorpje met een rivier en een prachtig uitzicht over de bergen. Altijd een aanrader om eens te bezoeken, ook al is het dan geen Carnaval!

On top of the world (well... a mountain!)

Al een paar dagen was ik in het prachtige Mondragon en de kriebels kwamen. Vanuit dit dal kijk je uit over heuvels en bergen en ik was, net als een paar anderen, benieuwd hoe dit kleine dorpje er vanuit de top van deze berg uit zou zien. Afgelopen vrijdag was het dan zover: Celestien (BE), Fien (BE), Nina (NL), Eliska (CZ) en ik gingen met zijn vijven de bergen in. De top van de Murugain, een berg van 778 meter vanuit ons punt, werd onze eerste klim. Een prima begin, als je het ons vraagt!

De berg ligt redelijk hoog in vergelijking met de andere bergen rondom Mondragon. Er zijn twee bergen die een hogere top hebben, maar die bewaren we voor later! In het begin blijf je in de bossen, maar op een gegeven moment neem je ook afscheid van de bomen en de schaduw. De zon scheen en je voelde de warmte nog, want zo intens hoog zaten we nog altijd niet. Het uitzicht was adembenemend. Is ons dorpje echt zo klein? De bruggen die er intens groots uitzien als je met de bus naar een ander dorpje rijdt, veranderen van grote, intimiderende bouwsels naar kleine objecten die lijken op Playmobil. Mensen veranderen in mieren en de kleuren van auto’s kun je niet meer onderscheiden. Ineens maakt het niet meer uit hoe ‘dik’ je wagen is, vanuit de bergen heeft het geen enkele meerwaarde meer.

Hoe hoger we gingen, hoe meer rust over je heen valt. Geen harde geluiden, geen conversaties tussen mensen die ik niet kan verstaan, geen borden die ik probeer te lezen, maar waar ik geen chocola van kan maken! Ik werd omringd met de kleuren groen en blauw. Dat waren op dat moment even mijn lievelingskleuren.

Na twee en een half uur ploeteren, maar ook lachen, kwamen we op de top van de Murugain! Nergens smaakt een appel zo lekker als op de top van een berg, iedereen zou het eens moeten proberen. We hebben geluncht en maakten ons gereed voor de afdaling van ongeveer anderhalf uur. Toch heeft deze klim ervoor gezorgd dat mijn liefde voor de bergen en de natuur weer is opgebloeid. Dit was zeker niet de laatste klim tijdens mijn reis. Sterker nog: aanstaande zondag is de Udalatx aan de beurt!

Zoek de verschillen

“Iedereen wil naar Nederland
ik wil er juist vandaan
want in een ander land
ben ik een buitenlander
en als er dan racisme is
heb ik het niet gedaan.”
-Guus Kuijer, in Voor altijd samen, amen.

Voor mij is het altijd vanzelfsprekend geweest: een taal spreken zonder erbij na te denken, de normen en waarden van het land kennen en de gebruiken weten van onze bevolking. In Nederland was alles makkelijk, mensen zijn goed in te schatten. De gemiddelde Nederlander kletst graag over het weer, neemt een zak met boterhammen mee naar het werk of naar school en eet tussen 5 en half 7 een keer een bord met avondeten, waarna hij onder de douche stapt en zijn kloffie aantrekt. Nou, niet in Spanje. Ik voel me een buitenlander.

De gebruiken daar wijken ontzettend af van de gebruiken in ons kleine kikkerlandje. Hier in Spanje luncht men rond de klok van 3, waarna ze tot 8 uur wachten met avondeten. Een avondje uiteten gaan lijkt bijna onmogelijk als je om half 8 aan je avondeten wil zitten; de keuken is hier dan nog niet open! Om nog niet te spreken over andere gewoonten. Ik zou namelijk zo graag met de mensen hier willen praten, maar zij spreken nauwelijks Engels (of ze doen alsof, is mij verteld) en ik spreek nauwelijks Spaans. Wanneer kinderen in Nederland buiten willen spelen, gaan ze naar een speeltuintje of naar een veldje waar geen auto’s komen. Hier, in het dorpje waar ik studeer (Eskoriatza), spelen kinderen op straat. Is dat gevaarlijk? Nee, want men zet de straat af en al het verkeer, inclusief de lijnbussen, rijdt maar via een andere weg. Kinderen zijn namelijk heilig.

Afgelopen maandag, op 3 februari 2020, was het voor mij zover: om 10.00 werden wij verwacht voor een kennismaking. Hier werd ik geconfronteerd met onze obsessie van op tijd komen en alles zo snel mogelijk willen doen. Nederlanders zijn over het algemeen punctueel en alles verloopt in een hoog tempo. In tegenstelling tot Spanje, zeg ik er meteen bij. De docente, Tane, was netjes om 10 uur op de plek van bestemming en ze liet ons het gebouw zien. Een prachtige school met een binnenplein. Een monumentaal gebouw, wat inhoudt dat er niks aan verbouwd mag worden. Dat merk je vooral als je in de collegezaal zit en naar een prachtig beeld van Jezus kijkt, die ze hebben proberen te verbergen door er een groot scherm voor te hangen. Om nog niet te spreken van het tapijt op de grond. Als je eens zou weten wat daaronder ligt…

Oké, terug naar waar ik gebleven was: de kennismaking en de gebruiken van Spanje. Na de rondleiding en wat administratieve activiteiten van ongeveer een uurtje, was het alweer tijd voor koffie! Met zijn allen verplaatsten we ons van het klaslokaal naar de kantine: een schattige ruimte met stenen muren (niet netjes gemetseld, zoals bij ons) en houten tafeltjes en stoelen. Aan de bar kun je koffie bestellen en ‘pintxos’ eten. Wat pintxos zijn? Vergelijk het met tapas! Alles is hier een stuk goedkoper dan bij ons in de kantine, dus voor een euro krijg je een goede kop cappuccino uit een mok, zojuist gemaakt door de barman (die er zeker ook niet verkeerd uitziet!).

De helft van onze klas bestaat uit Nederlanders/Belgen, dus iedereen moet acclimatiseren. Het idee dat je begint met koffie in de kantine, omdat je docent daar behoefte aan heeft, is iets wat ik me niet kon voorstellen. We zijn nu al twee keer de dag begonnen met een heerlijke kop koffie, nog voordat we een lokaal gezien hebben, omdat de docent dit voorstelt! Ik zeur niet; ik geniet er wel van. Men is hier heel relaxeden neemt de tijd om de ander te leren kennen. Het draait hier niet om je prestaties, maar om hoe je tot een antwoord komt. Zie het als een proces en product. In Nederland kijkt men naar het product, hier observeert men ook tijdens het proces. Toetsen krijgen wij dus niet (yes!).

De flexibiliteit als het gaat om culturele uitstapjes is hier nog groter dan ik dacht. Wanneer wij naar Madrid willen, mogen wij verzuimen. Madrid is de hoofdstad van Spanje en daarom een gegronde reden tot verzuim van school. Verslagen daarover hoeven we niet te schrijven, want het gaat erom dat we het leuk hebben en dat we wat zien van hun stad, hun trots. Natuurlijk is het niet de bedoeling dat we om de haverklap in een andere stad zitten, maar de mensen van de universiteit willen ons stimuleren iets van hun cultuur te leren.

Als het aan mij ligt, neem ik wat van deze gebruiken mee naar Nederland. De snelheid van onze maatschappij is overweldigend en hoe fijn zou het zijn om, net als in Spanje, naar meer te kijken dan alleen prestaties? Want achter deze prestatie schuilt een belangrijk proces dat men mee zou moeten nemen in beoordelingen. Je kunt immers niet meer doen dan je best, toch?